فنچ

فنچ
فنچ راه راه.
طبقه‌بندی علمی
فرمانرو: جانوران شاخه: طنابداران رده: پرندگان راسته: گنجشک‌سانان خانواده: Estrildidae سرده: Taeniopygia گونه: T. guttata
نام علمی
Taeniopygia guttata Vieillot, ۱۸۱۷

فنچ پرنده‌ای از جنس سهره می‌باشد که برخی از گونه‌های آن نظیر فنچ راه راه بومی استرالیا می‌باشد وبرخی گونه‌های دیگر در مناطق وسیعی از اروپا پراکنده‌اند. همچنین گونه‌های دیگری از این پرنده را می‌توان در اندونزی و تیمور شرقی به صورت بومی و در آمریکا ، پرتغال و پورتوریکو بصورت رها سازی شده یافت. این پرنده در دشت‌های باز با درخت و درختچه‌های پراکنده زیست می‌کنند. اما با مزاحمت‌های انسان نیز کنار آمده و حتی در جاهایی که زیستگاهشان از بین می‌رود و جای آن را ساخته‌های دست بشر می‌گیرد نیز به زندگی ادامه می‌دهد. این پرنده شامل انواع گوناگونی است که توسط محقیقن ژنتیک یا تکثیر آن توسط دوستدارن این حیوان بوجود آمدند. عمر این پرنده به عوامل محیطی و ژنتیکی آن بسیار وابسته‌است. فنچ‌ها معمولاً پنج تا ده سال عمر می‌کنند، وبرخی معتقدند که تا یازده سال زنده می مانند، و یکی از پرورش دهندگان اظهار می‌دارد که فنچ وی تا دوازده سال عمر کرده وتا سه ماه قبل از تلف شدن ، تولید مثل می‌کرده‌است. فنچ‌ها ازران قیمت بوده وبرخی از نژادهای کمیاب آن کمی گران تر از بقیه به فروش می‌رسند، به همین علت تهیه چند قطعه فنچ برای نگهداری در منزل کاری بسیار ساده وآسان است. معمولاً فنچ‌ها را از قاره آفریقا ، استرالیا وآسیا تهیه می‌کنند .فنچ‌ها پرندگان حساسی هستند وباید آن‌ها را از دود سیگار ویا بوهای تند آشپزخانه ویا مواد ضد عفونی قوی محافظت کرد. زیرا که این بوهای تند می‌تواند باعث مرگ ومیر پرنده شود. فنچ‌ها نسبت به صحبت کردن ویا سوت زدن آدمی عکس العمل نشان داده واز این کار خوشحال می‌شوند ، اما متاسفانه قدرت تقلید صدا را ندارند.

[ویرایش] تاریخچه پرورش فنچ

از سال 1478 میلادی که جزایر قناری به تصرف اسپانیایی‌ها درآمد، تعداد زیادی از فنچ یا سهره‌های وحشی وهمچنین تعدادی قناری از آنجا به اسپانیا آورده شد و چون این پرندگان آوای دلنشینی داشتند به تدریج اسپانیایی‌ها به پرورش این گونه پرندگان در منازل علاقمند شدند وچندی نگذشت که تکثیر انبوه این گونه پرندگان توسط برخی از پرورش دهندگان اسپانیایی آغاز گردید و سپس برای فروش به سایر کشورهای اروپایی صادر گردید . اما پرورش فنچ از دیر باز در کشورهای مختلف نظیر هندوستان ، ایران وچین رواج داشته‌است و در ادبیات فارسی کهن ، نام «سهره» به وفور دیده می‌شود.

[ویرایش] انواع فتچ

گونه‌های فنچ عبارتند از :

• فنچ راه راه
• فنچ طوطی وار آبی رخ
• فنچ بنگالی
• فنچ نواری
• فنچ جاوه
• فنچ بلوطی
• فنچ چاشنی
• فنچ مونیای سر سفید
• فنچ مونیای ملوکان
• فنچ آوازه خوان
• فنچ کشیش آفریقایی
• فنچ سرخ زیبا

[ویرایش] آواز و صداها

این پرنده‌ها بسیار پر سر و صدا هستند.صدای آنها می‌تواند یک بییپ یا مییپ بلند باشد و در واقع صدای آنها تعداد کمی از این نوع صدا است.ریتم آواز در نرها پیچیده‌تر است، و آواز هر نر متفاوت است.هرچند پرنده‌ها صدایشان با دیگر اعضای خانواده‌اشان یکسانی‌هایی دارد.و همه فنچ‌ها در یک چهارچوب خاص و یک ریتم خاصی آواز می‌خوانند.فنچ نر صدایش را با اختلافی کم به پسرش منتقل می‌کند.آواز تا دوره بلوغ ممکن است تغییر کند اما پس از آن در تمام طول عمر پرنده ثابت باقی می‌ماند.تحقیقات علمی در موسسه «ریکن» در ژاپن اشاره کرده‌است که آواز خواندن در ماده‌ها در واقع یک پاداش برای هیجان فنچ نر می‌باشد ، و باعث هیجانی‌تر شدن وی می‌شود.

فنچ راه راه نر

فنچ‌های نر توانایی آواز خواندنشان را در دوره بلوغ و زمانی که ماده‌ها هنوز این توانایی را ندارند، بدست می‌آورند.علت این رشد متفاوت، جایی در دوران جنینی است که فنچ ‏نر استروژن را تولید می‌کند ، که این هورمون در مغز شبیه تستسترون می‌شود ، که به پیشرفت سیستم اعصاب مورد نیاز برای آواز خواندن می‌انجامد.صدای آنها با تعداد کمی آواهای درهم شروع می‌شود.اما آنها دائم سعی و تلاش می‌کنند آواز خود را با آنچه از صدای پدرشان در خاطرشان مانده تطبیق بدهند ، و صدایشان بسرعت تکمیل می‌شود.در طول این مدت آنها آوازشان را با صداهایی که در اطرافشان می‌شنوند ، تکمیل خواهند کرد.همچنین از صدای آواز سایر نرهای نزدیک خودشان نیز الهام می‌گیرند.
فنچ‌های نر از صدایشان تا حدودی برای یافتن جفت استفاده می‌کنند.و برای جفت گیری معمولاً از یک صدای منظم بلند استفاده می‌کنند.همچنین فنچ‌ها یک صدای «هیس» در موقعی که قصد دفاع از محدوده خود را دارند از خود تولید می‌کنند.
محبوبیت آنها به خاطر توانایی زیادشان در تولید مثل است و هر کسی می‌تواند از آنها جوجه بگیرد.و توانایی آنها در زندگی در مناطق خشک.این توانایی‌ها باعث شده که فنچ به عنوان یک پرنده آواز خان خانگی مورد پسند عامه قرار بگیرد.

[ویرایش] تغذیه و عادات

ارزن غذای دلچسب فنچ‌ها

فنچ جزو پرندگان دانه خوار است و منقارشان برای پوست کندن دانه‌های ریز تناسب یافته‌است.فنچ‌ها ارزن را ترجیح می‌دهند ، اما تخم سایر میوه‌ها را نیز می‌خوردند.همزمان که آنها ارزن را به عنوان غذای اصلی می‌خورند ، از خوردن میوه (خیار ، پرتقال ، انگور ، سیب و ..) ، سبزیجات (کاهو ، سبزی خوردن و ...) و تخم مرغ(مخصوصا هنگام تخم گذاری) لذت می‌برند.آنها همچنین غذاهای زنده مثل کرم ارزن و یا سایر حشرات را نیز دوست دارند.آنها همچنین به شاخه کوچک ارزن نیز علاقمند هستند و یک یا دو پرنده یک شاخه کوچک را در عرض چند روز خواهند خورد.فنچ‌ها در خوردن بسیار حریص و شلوغ هستند ، مثلا دانه‌ها را به هر سو پخش می‌کنند.البته این رفتار کمک زیادی به تکثیر دانه‌ها در طبیعت می‌کند.گذاشتن مقداری خاک در قفس یا ظرف کوچک آب برای استحمام آنها بسیار مفید است و پرنده‌ها خود را در آنها تمیز می‌کنند.

[ویرایش] تولید مثل

یک جفت فنچ

یک جفت فنچ هنگامی که می‌خواهند لانه سازی کنند رفتاری را از خود نشان می‌دهند ، به این صورت که به شدت شروع به جمع آوری چیزهایی برای لانه سازی می‌کنند.بهتر است در این دوران کاغذ تکه تکه شده و شاخه‌های کوچک مثل چوب جارو یا برگ در اختیار آنها قرار داده شود.اگر آنها چیزی برای جمع آوری پیدا نکنند از پر و پوست دانه‌ها استفاده خواهند کرد.هر چیزی می‌تواند برای ساخت لانه در گوشه قفس یا حتی در لانه‌ای که صاحب پرندگان در اختیار آنان قرار داده و یا حتی در ظرف غذا انباشته شود.وقتی این رفتار از یک جفت فنچ دیده می‌شود که آنها باید یک لانه به بزرگی یک سیب یا پرتقال بزرگ فراهم کنند.این لانه همیشه باید در بالاترین قسمت گوشه قفس قرار بگیرد.این لانه باید مقابل ظرف غذا و در فاصله نزدیک و معمولی از چوبی که برای نشستن فنچ‌ها در نظر گرفته شده باشد.اگر این میله دور از لانه باشد فنچ نر روی آن نخواهد نشست و در طول دوران تخم گذاری فنچ ماده ترجیح می‌دهد بالای لانه بنشیند.در طول دوران لانه سازی هر دو وقتشان را در طول شب در کنار لانه صرف می‌کنند.

لانهٔ فنچ

وقتی لانه مورد قبول واقع شد و هر شب را در آن سپری کردند ، آنها اقدام به جمع آوری مقدار زیادی تکه‌های نرم برای کف لانه از برگ و رشته‌های مثل نخ و شاخه‌های نرم می‌کنند.آنها موادی را ترجیح می‌دهند که یک جفت از آنها بیشتر از ۲٫۵ سانتیمتر طول نداشته باشد طول نخ اگر بیشتر از 2.5 سانتیمتر باشد باعث قره خوردن به انگشت فنچ می شود، و از هر نوع و رنگی از مواد نرم استفاده می‌کنند.لانه با کوچکترین چیزهای ممکن که برای ساختن لانه مناسب هستند در یک هفته قبل از تخم گذاری بسته می‌شود.در هر دوره تخم گذاری بین ۳ تا ۱۲ تخم گذاشته می‌شود.

جوجه فنچ

فنچ نر و ماده ممکن است از ۳ تا ۱۲ تخم در دوره‌ای که برای تخم گذاری فعال هستند بگذارند.جوجه‌ها به ترتیب تخم گذاری سر از تخم در می‌آورند.معمولا یک یا دو تخم بدون آنکه جوجه‌ای از آن بیرون بیاید باقی می‌ماند تا والدین تغذیه جوجه‌ها را شروع کنند.لانه باید تنها به طور کامل به حال خود رها شود ، در واقع بعد از آغاز دوره تخم گذاری و تا زمانی که جوجه‌ها جرات کنند خودشان از آن بیرون بیایند ، نباید کاری به لانه پرنده داشت.چون ممکن است از روی تخم خود بلند شوند و دیگر روی آن ننشینند.مدت زمانی که تخم‌ها گذارده شود تا اینکه جوجه‌ها جرات کنند از لانه بیرون آیند متغیر است ٬اما معمولاً تخم‌های خوب ۱۴ تا ۱۶ روز طول می‌کشد تا جوجه‌ها از آن بیرون بیایند و همچنین ۳ تا ۴ هفته از دنیا آمدن جوجه‌ها زمان نیاز است تا آنها از لانه بیرون بیایند.فنچ‌ها معمولاً والدین بسیار خوبی هستند و با میل و اشتیاق به نوبت بر روی تخم‌ها و همینطور بعد از آن کنار جوجه‌ها ‏می‌نشینند و آنها را به نوبت تغذیه می‌کنند.

تا وقتی که همه جوجه‌ها از لانه بیرون نیامدند و بدون وابستگی به پدر و مادرشان بر روی میله ننشسته‌اند ، لانه نباید از قفس خارج شود.بعد از بیرون آمدن همه جوجه‌ها ، فنچ مادر به سرعت برای دوره بعدی تخم گذاری به لانه بر می‌گردد.وقتی که ماده شروع به تخم گذاری می‌کند ، تنها جفت او اجازه خواهد داشت در لانه باشد.شروع دور بعدی تخم گذاری هنگامی که هنوز جوجه‌های قبلی در لانه باشند باعث می‌شود که استرس و فشار زیادی به پرنده‌ها وارد شود.پرنده نر اجازه نخواهد داد هیچ پرنده‌ای در نزدیکی لانه در هنگام تخم گذاری باشد.پرنده نر در این هنگام شروع به نزاع با سایر پرندگان و سر و صدا و حمله کردن به آنها می‌کند.

[ویرایش] تعیین جنسیت فنچ

تعیین جنسیت در گونه‌های مختلف فنچ از گونه‌ای به گونه دیگر متفاوت است در برخی از گونه‌ها نظیر فنچ راه راه رنگ وشکل پرنده نر وماده با هم تفاوت دارند ومی توان به راحتی از روی رنگ وشکل ظاهری نر و ماده را از یکدیگر تمییز داد .در گونه فنچ راه راه می‌توان به سادگی آنها را از هم تشخیص داد.فنچ‌های نر معمولاً پرهای نارنجی روشنی بر روی گونه‌اشان دارند.و یک منقار سرخ رنگ(در مقابل منقار نارنجی ماده)و همراه با یک طرح سیاه و سفید مشخص.در برخی موارد رنگ منقار تنها گزینه بیان کننده جنسیت هست ، چون رنگ نارنجی روی گونه بعضی وقتها کم رنگ می‌شود یا اصلا از بین می‌رود.جوجه‌ها نیز معمولاً شبیه رنگ پدر و مادرشان هستند و گاهی نیز با رنگ آنها اختلاف دارند.جوجه‌های درون لانه خاکستری هستند که در برخی جاها با رنگ سفید کامل شده‌است.این اختلاف‌ها به علت جفت گیری‌های مختلف بین انواع مختلف فنچ‌ها در یک مکان خاص که آنها در کنار هم نگهداری می‌شوند مثل مغازه پرنده فروشی بروز می‌کند.به هر حال پرنده گونه نارنجی که بسیار فعال و سرسخت‌تر هستند مطمئناً یک نر جوان است و گونه‌های نارنجی نیز از دو ماهگی ظاهر می‌شوند.همچنین فنچ‌های بسیار جوان منقاری سیاه رنگ دارند و وقتی به سن بلوغ برسند رنگی می‌شود. در برخی گونه‌های دیگر نر وماده کاملاً شبیه به هم بوده وامکان تعیین جنس مقدور نمی‌باشد برای مثال در فنچ طلایی علایم چندانی برای تشخیص نر وماده وجود ندارد ولی به میزان زیادی می‌توان جنس پرنده را با بازرسی مخرج آن تعیین کرد ورنگ آن در پرنده ماده به رنگ روشن ودر پرنده نر به رنگ تیره تا مشکی است . فنچ‌های نابالغ رنگ شان تیره تر از فنچ‌های بالغ است. فقط در حالی که رنگ پرهای فنچ‌ها تیره تر است، شما می‌توانید به سن تقریبی آن‌ها پی ببرید. فنچ‌ها در سن شش ماهگی دارای پرهای کامل شده وجثه آن‌ها همانند جثه بالغ‌ها می‌شود.

[ویرایش] دست آموز کردن

معمولا فنچ‌ها ترجیح می‌دهند به شیوه خودشان زندگی کنند.اما به هر حال ممکن است یک فنچ دست آموز هم شود.البته برای اینکه در این کار موفق شویم باید فنچ بسیار جوان باشد و در ضمن جفتی هم برایش فراهم نشود.البته بعضی فنچ‌ها هم دیده شده‌اند که با آنکه جفت هم برایشان فراهم شده همچنان دست آموز باقی ماندند.

[ویرایش] رابطه فنچ با کودکان

فنچ‌ها پرندگانی بسیار حساس با جثه‌ای کوچک ورنگ آمیزی بسیار زیبا می‌باشند وکودکان علاقه زیادی به گرفتن آن‌ها وبازی با آن‌ها دارند، که این کار چندان خویشاند پرنده نمی‌باشد ودستکاری بیش از حد وفشار دادن پرنده به وسیله کودکان ممکن است که منجر به تلف شدن پرنده شود. لذا شایسته‌است پرنده را از دسترس کودکان دور نگه داشته وبه کودکان آموزش داده شود که از دست زدن به پرنده خودداری کرده وتنها به تماشا کردن آن اکتفا نمایند. بدیهی است که نزدیکی بیش از کودک به قفس پرنده نیز می‌تواند باعث ترس و وحشت پرنده شده واز سوی دیگر سلامتی کودک را در معرض خطر قرار دهد.

[ویرایش] رابطه فنچ با سایر حیوانات خانگی

وجود گربه در خانه می‌تواند تهدیدی جدی برای فنچ باشد، حتی اگر گربه نتواند به طور مستقیم از لابه لای میله‌های قفس به پرنده آسیبی برساند، حضور آن موجب ناراحتی شدید پرنده می‌شود. از طرف دیگر گربه می‌تواند با وارد کردن ضربه به قفس و واژگون کردن آن باعث مجروح شدن پرنده می‌شود و در این میان فنچ بیش از سایر پرندگان توجه گربه را به خود جلب می‌کند، با وجود این تمام پرنده‌ها در معرض خطر هستند. سگ‌ها معمولاً حضور پرنده خانگی را در منزل بدون هیچ ناراحتی و واکنشی می پذیرند. این نکته را هیچ گاه از یاد نبرید که خرید پرنده جدید فقط به معنای وارد کردن یک پرنده جدید به قفس نیست. چه بسا همین کار سبب بروز برخوردهای شدید بین دو پرنده شود. پرنده تازه وارد را باید آرام و به تدریج با پرنده قدیمی آشنا نمود. برای آشنا ساختن تدریجی دو پرنده، باید آن‌ها را در دو قفس مجزا در کنار یکدیگر قرار داد. هدف آن است که هر پرنده حضور پرنده دیگر را بپذیرد. هیچ گاه قفس‌ها را طوری کنار هم قرار ندهید که دو پرنده بتوانند از لابه لای میله‌ها با یکدیگر تماس پیدا کنند، چرا که ممکن است یکی از آن‌ها پای پرنده دیگر را که همدم احتمالی آن خواهد بود، مجروح نماید و این حالت ممکن است سبب بروز خونریزی شدید در پرنده مجروح شود.